کد مطلب:224200 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:200
رواق های آستانه
در سابق گفتیم كه رواق رضوی مانند رواق حسینی نیست بلكه عبارت از چهار ساختمان است كه به دارالحفاظ و دارالسیاده و توحید خانه و دارالسعاده معروف است و ما از آن به رواق تعبیر می كنیم بدین قرار:
1- دارالحفاظ یا رواق جنوبی این سالون بزرگ كه قبله حرم است متصل به ایوان مسجد جامع عالی بنای گوهرشاد است كه به امر بانو گوهرشاد زن میرزا شاهرخ پسر امیر تیمور ساخته شده و وجه تسمیه آن به دارالحفاظ آن است كه حافظین قرآن مجید را در آن جا جمع نمود و گرد آمده به تلاوت مشغول می شوند و به آدابی مخصوص دوازده امام خواجه نصیر خوانده می شود. این بنا مربع مستطیل است به طول 5 / 15 ذرع و عرض 5 / 7 ذرع در دارالحفاظ مقابل درب حرم صفه ای است كه قبر عباس میرزا نایب السلطنه در آن جا است و از آن مقبره پنجره ای به مسجد گوهرشاد نصب شده بین دارالحفاظ و دار السیاده صفه بزرگی است كه در آن دو صفه كوچك است در صفه اول قبر جلال الدوله پسر ناصرالدین شاه و در صفه دوم قبر سلطان مراد میرزا حسام السلطنه فرزند عباس میرزا است و از آن جا به خزانه مبارك می رود.
و از صفه بزرگ به كشیك خانه و كتابخانه می رود و در صفه این راه رو قبر ركن الدوله برادر ناصرالدین شاه است.
دارالحفاظ از سنگهای مرمر عالی فرش شده و طاق آن از آینه تزیین گشته و از مینا نقاشی شده و بالای ازاره قصیده ی حكیم قاآنی حجاری شده كه مطلعش این است:
زاده خیر البشر فرمانروای خیر و شر
مهبط وحی و كرامت معدن صدق و سداد
بضعه موسی بن جعفر بوالحسن كز غیر حق
جسته در مقصوره ی وحدت روانش انفراد
2- توحید خانه یا رواق شمالی
توحید خانه كه از زاویه ایوان طلای صحن جدید وارد آن می شود و پشت سر مبارك و
[ صفحه 196]
هم در مسجد بالای سر سر در می آورد از آثار عالم بزرگوار ملا محسن فیض كاشانی می باشد طولش از مغرب به مشرق 5 / 16 ذرع و عرض آن مختلف است زیرا روبروی ضریح شبكه نقره مربع است كه در صحن می باشد و طرفین آن صفه مانند غیر متساوی الاضلاع است و در صفه شمالی توحید خانه قبر میرزا محمد خان سپهسالار است كه در 1284 در مشهد فوت نمود و در آن صفه دفن شد
روبروی درب ایوان گنبد طلا دری است كه به گنبد اللهوردی خان [1] باز می شود فرش آن از سنگ مرمر و دیوار و سقف آن آینه كاری است و از آثار میرزا محمد خان سپهسالار است.
3- دارالسعاده یا رواق شرقی این بنا برابر و به محاذات دارالسیاده است و به شكل مربع مستطیل به طول 12 ذرع و عرض 10 ذرع و از آثار اللهوردی خان آصف الدوله پدر حسن خان سالار به شمار آمده كه صدراعظم دوره فتحعلی شاه قاجار بود.
آنجا نیز از سنگ مرمر فرش شده و دیوارهایش با كاشی های ظریف و ممتاز آرایش و تزیین یافته و به ایوان طلای صحن جدید پیوسته است.
4- دارالسیاده یا رواق شرقی - این رواق بزرگ مزین و مفصل راهرو مسجد گوهرشاد و از وسط به دارالحفاظ می رود. طول این ساختمان مهم 32 ذرع و عرض آن قریب 6 تا 10 ذرع به اختلاف می شود - دارالسیاده از آثار گوهرشاد است كه با مسجد ساخته شده كف آن از سنگ مرمر فرش شده و ازاره آن از سنگ مرمر به اندازه یك متر تقریبی است و بالای آن از كاشی های معرق پوشیده شده و در بالای آن قصیده ی صدری شاعر ماهر به خط خوش میرزا آقای خوشنویس معروف حجاری شده این قصیده 74 بیت است و مطلعش این است:
درگهی كائینه اش آئین عرش كبریاست
قدسیان را بر درش پیوسته روی التجاست
در آن جا صفه وسیعی است كه قبر حاجی میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی است كه در 1287 وفات یافته و در آن وقت والی خراسان و نایب التولیه آستان قدس بود.
[ صفحه 197]
1- دارالحفاظ یا رواق جنوبی این سالون بزرگ كه قبله حرم است متصل به ایوان مسجد جامع عالی بنای گوهرشاد است كه به امر بانو گوهرشاد زن میرزا شاهرخ پسر امیر تیمور ساخته شده و وجه تسمیه آن به دارالحفاظ آن است كه حافظین قرآن مجید را در آن جا جمع نمود و گرد آمده به تلاوت مشغول می شوند و به آدابی مخصوص دوازده امام خواجه نصیر خوانده می شود. این بنا مربع مستطیل است به طول 5 / 15 ذرع و عرض 5 / 7 ذرع در دارالحفاظ مقابل درب حرم صفه ای است كه قبر عباس میرزا نایب السلطنه در آن جا است و از آن مقبره پنجره ای به مسجد گوهرشاد نصب شده بین دارالحفاظ و دار السیاده صفه بزرگی است كه در آن دو صفه كوچك است در صفه اول قبر جلال الدوله پسر ناصرالدین شاه و در صفه دوم قبر سلطان مراد میرزا حسام السلطنه فرزند عباس میرزا است و از آن جا به خزانه مبارك می رود.
و از صفه بزرگ به كشیك خانه و كتابخانه می رود و در صفه این راه رو قبر ركن الدوله برادر ناصرالدین شاه است.
دارالحفاظ از سنگهای مرمر عالی فرش شده و طاق آن از آینه تزیین گشته و از مینا نقاشی شده و بالای ازاره قصیده ی حكیم قاآنی حجاری شده كه مطلعش این است:
زاده خیر البشر فرمانروای خیر و شر
مهبط وحی و كرامت معدن صدق و سداد
بضعه موسی بن جعفر بوالحسن كز غیر حق
جسته در مقصوره ی وحدت روانش انفراد
2- توحید خانه یا رواق شمالی
توحید خانه كه از زاویه ایوان طلای صحن جدید وارد آن می شود و پشت سر مبارك و
[ صفحه 196]
هم در مسجد بالای سر سر در می آورد از آثار عالم بزرگوار ملا محسن فیض كاشانی می باشد طولش از مغرب به مشرق 5 / 16 ذرع و عرض آن مختلف است زیرا روبروی ضریح شبكه نقره مربع است كه در صحن می باشد و طرفین آن صفه مانند غیر متساوی الاضلاع است و در صفه شمالی توحید خانه قبر میرزا محمد خان سپهسالار است كه در 1284 در مشهد فوت نمود و در آن صفه دفن شد
روبروی درب ایوان گنبد طلا دری است كه به گنبد اللهوردی خان [1] باز می شود فرش آن از سنگ مرمر و دیوار و سقف آن آینه كاری است و از آثار میرزا محمد خان سپهسالار است.
3- دارالسعاده یا رواق شرقی این بنا برابر و به محاذات دارالسیاده است و به شكل مربع مستطیل به طول 12 ذرع و عرض 10 ذرع و از آثار اللهوردی خان آصف الدوله پدر حسن خان سالار به شمار آمده كه صدراعظم دوره فتحعلی شاه قاجار بود.
آنجا نیز از سنگ مرمر فرش شده و دیوارهایش با كاشی های ظریف و ممتاز آرایش و تزیین یافته و به ایوان طلای صحن جدید پیوسته است.
4- دارالسیاده یا رواق شرقی - این رواق بزرگ مزین و مفصل راهرو مسجد گوهرشاد و از وسط به دارالحفاظ می رود. طول این ساختمان مهم 32 ذرع و عرض آن قریب 6 تا 10 ذرع به اختلاف می شود - دارالسیاده از آثار گوهرشاد است كه با مسجد ساخته شده كف آن از سنگ مرمر فرش شده و ازاره آن از سنگ مرمر به اندازه یك متر تقریبی است و بالای آن از كاشی های معرق پوشیده شده و در بالای آن قصیده ی صدری شاعر ماهر به خط خوش میرزا آقای خوشنویس معروف حجاری شده این قصیده 74 بیت است و مطلعش این است:
درگهی كائینه اش آئین عرش كبریاست
قدسیان را بر درش پیوسته روی التجاست
در آن جا صفه وسیعی است كه قبر حاجی میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی است كه در 1287 وفات یافته و در آن وقت والی خراسان و نایب التولیه آستان قدس بود.
[ صفحه 197]
[1] اللهوردي خان يكي از رجال معروف و سرداران بزرگ دوره سلطنت شاه عباس بزرگ صفوي است كه در جنگ ايران بود و بيگلربيگي فارس گرديده سپس به واسطه حسن خدمت و كفايت والي فارس شده و منصب صدارت يافته و در 1022 از دنيا رفته و جنازه او را از اصفهان به مشهد نقل كردند و در گنبد خودش بين صفه جنوبي و شرقي به طرف دارالسياده مدفون گرديد - و از آثار ممتاز اين مرد بزرگ پل 33 چشمه روي زاينده رود اصفهان است كه معروف به پل اللهوردي خان است.